Lựa chọn nghịch (adverse selection)
(1) Lựa chọn nghịch thường xảy ra trước khi ký hợp đồng, một bên có thông tin đầy đủ hơn, so với các bên còn lại (thông tin không hoàn hảo hay/và chi phí giao dịch khác không). George Akerlof, Michael Spence và Joseph Stiglitz, đoạt giải Nobel kinh tế 2001, về phân tích các thị trường khi có thông tin bất cân xứng.
Là tình huống thường xảy ra trong cuộc sống cá nhân, doanh nghiệp và xã hội, chẳng hạn như trên thị trường yếu tố sản xuất (K,L), thị trường hàng hóa và dịch vụ, thị trường bất động sản, thị trường chứng khoán, thị trường bảo hiểm, thị trường đồ cũ và các loại thị trường khác.
Lãi suất trong thị trường tín dụng thường cao, cho nên dễ dàng loại bỏ các dự án đầu tư có chất lượng cao. Ngân hàng có thể trở nên tài trợ nợ, tỷ lệ nợ khó đòi cao và tập hợp các khoản vay chất lượng thấp.
(2) Câu chuyện vui về sự lựa chọn
Một vị chủ tịch hội đồng quản trị triệu tập tất cả các nhân viên trẻ của mình đến và nói: “Tôi có mấy cô con gái chưa lấy chồng, mỗi cô đều được chuẩn bị một món hồi môn: cô 30 tuổi là 500.000 đô la Mỹ, cô 35 tuổi là 1.000.000 đô la Mỹ; cô 40 tuổi là 3.000.000 đô la Mỹ. Yên tâm, tôi không để cho ai lấy họ mà phải chịu thiệt thòi cả.”
Nghe xong có một anh nhân viên trẻ đẹp đứng lên và hỏi: “Thưa chủ tịch, không biết ngài có cô con gái nào 60 tuổi không ạ? Em thì cần một số tiền lớn hơn để trả nợ.”
(3) Thị trường đồ cũ
Câu chuyện thật đơn giản: Giá của một chiếc xe hơi mới là 100.000 đô la. Trên thị trường xe hơi cũ thì giá của chiếc xe hơi cũ biến thiên từ: 0 ≤ P ≤ 100.000
Người tiêu dùng muốn mua một chiếc xe cũ thì sẵn lòng trả ở mức giá là: E(P1) = 0*0,5 + 100.000*0,5 = 50.000 vì họ không thể biết tình trạng của xe như thế nào.
Người bán thì rõ tình trạng xe mà họ bán và cũng biết thêm là người tiêu dùng sẽ trả với mức giá như thế này, cho nên tất cả các loại xe có giá trên 50.000, thì họ không bán (loại khỏi thị trường).
Như vậy, trên thị trường chỉ còn lại các loại xe có mức giá là: 0 ≤ P ≤ 50.000.
Sau một thời gian, người tiêu dùng muốn mua xe cũ thì họ sẵn lòng trả ở mức giá là: E(P2) = 0*0,5 + 50.000*0,5 = 25.000 vì họ biết rằng người bán cũng bán những chiếc xe dưới 50.000 đô la.
Câu chuyên cứ tiếp tục như vậy, cho đến khi trên thị trường chỉ toàn là xe xấu.
(4) Giải pháp tư nhân về lựa chọn nghịch
• Tiếng tăm (reputation)
• Đánh giá của bên thứ ba hoặc chứng nhận (third party evaluation and certificate)
• Mua theo nhóm (group purchases)
• Bảo hành (warranties)
• Phát tín hiệu và sàng lọc (Signaling and screening)
(5) Giải pháp chính phủ về lựa chọn nghịch
• Cải tiến thông tin:
1. Các yêu cầu về nhãn hàng (labeling requirements)
2. Luật về tiết lộ thông tin (disclosure laws)
3. Luật về quảng cáo sai sự thật (laws of false advertising)
4. Phạt về vấn đề không hợp tác (penalties for noncompliance)
• Ủy thác (mandates); tài trợ cho người tham gia; và/hoặc phạt người không tham
