Trung tâm kiểm soát bệnh tật Hà Nội đã câu kết, gian lận, thông đồng, nâng giá khống gói thầu mua sắm máy xét nghiệm Covid-19. Đơn vị này có chức năng sàng lọc xét nghiệm Covid-19 toàn thành phố Hà Nội mỗi ngày 2500 mẫu.
Trong bài báo, không cho thấy bộ phận nào phát hiện và không đề cập đến số tiền gian lận. Chỉ biết một máy tách chiết mẫu và phân tích mẫu, khai khống thành 7 tỷ, trong khi nhà cung cấp cho biết giá cao nhất là không quá 4 tỷ, một máy khác khai khống 2,4 tỷ trong khi giá cao nhất 1,3 tỷ.
Theo như tôi được biết, mua sắm công có hai hình thức là phân tán và tập trung. Mua sắm máy xét nghiệm trên là hình thức tập trung là do tính chất đặc biệt của hàng hóa.
Có hai hình thức cơ bản để kiểm tra và giám sát đấu thầu mua sắm công: chiều dọc và chiều ngang, được công khai trên mạng.
Chiều dọc:
Có hai bộ giám sát việc mua sắm này là bộ tài chính và bộ kế hoạch đầu tư.
Yêu cầu đấu thầu công khai, minh bạch, hiệu quả, công bằng và cạnh tranh.
Nếu là chỉ định thầu thì ai là người chỉ định? Nếu chỉ định thì chỉ định cho ai? Quy mô gói thầu do ai định đoạt?
Các cơ quan thẩm quyền, các đoàn thanh tra, các đoàn giám sát được thiết lập như thế nào?
Chiều ngang: Phải được theo dõi trên mạng.
(a) Đó là các doanh nghiệp và hiệp hội doanh nghiệp cùng ngành, vì như vậy sẽ có bảng báo giá gần với giá thị trường. Nhưng chưa có xã hội dân sự đúng nghĩa, cho nên không thể sử dụng nguồn lực này;
(b) Người dân: Tài sản công là tài sản của nhân dân, tiền đóng thuế của nhân dân, nếu không có đại diện của nhân dân kiểm tra và giám sát, thì việc mua sắm phải được công khai, minh bạch trên mạng để nhân dân có thể được biết, bàn, giám sát và kiểm tra được;
(c) Mặt trận tổ quốc: Một cơ quan có thể giám sát mọi hoạt động này, từ bộ tài chính và bộ kế hoạch và đầu tư.
(d) Cơ quan báo chí: Đưa trực tiếp tin tức hoạt động mua sắm đến công luận, chứ không thông qua công an hay bất cứ cơ quan điều tra nào.
(e) Tổ chức giám sát trung lập nước ngoài: Đánh giá độc lập, kiểm tra chéo, so sánh việc mua sắm tài sản công các nước.
Theo như sự suy đoán của tôi, thì phát hiện lần này là từ hệ thống chiều dọc, chứ không từ hệ thống theo chiều ngang kể trên, từ (a) đến (e).
Nếu mua sắm tài sản công là mua sắm từ tài sản của nhân dân, thì phải niêm yết trên mạng, từ đó hệ thống chiều ngang với tư cách là chủ thể giám sát và kiểm tra, thì kênh này phát hiện ngay từ đầu, để không cho tiến trình tội ác được diễn ra và tích tụ lại.
